رشته MBA چیست ؟ تفاوت مدرک MBA با دوره MBA و Master’s Degree

رشته MBA چیست ؟ دوره MBA چیست ؟

رشته MBA مخفف Master of Business Administration ( مدیریت ام.بی.ای ) یا همان رشته مدیریت کسب و کار ، یک مدرک معتبر شناخته است که به منظور توسعه مهارت‌های فردی مورد نیاز در مشاغل تجاری و مدیریت طراحی شده است.

محل آموزش رشته MBA یک دانشگاه به معنای سنتی آن نیست ، بلکه یک مدرسه کسب و کار Business School ( بیزینس اسکول ) است که  قوانین مقررات یک دانشگاه را دارد اما بسیار چالاک بوده و در ارائه مفاهیم و نحوه آموزش دروس از آزادی عمل بالایی برخوردار است.

این بدان معنا نیست که هر چه بخواهند می‌توانند انجام داده و در پایان مدرکی صادر خواهند نمود.

بیزینس اسکول ، تحت نظر سازمان‌های معتبر بین‌المللی و همچنین وزارت علوم کشور خود است و دانشجویان ، فارغ‌التحصیلان ، مفاهیم آموزشی و استاد آنان نیز بررسی و ارزشیابی می‌شوند.

بیزینس اسکول‌ها می‌توانند با توجه استانداردهای مشخص از دانشجویان خود کار روی پایان‌نامه درخواست نموده و یا از آنان بخواهند که برای مدتی در سازمان و یا موسسه‌ای کار نمایند.

 

تفاوت مدرک MBA با مدرک ارشد مدیریت Master’s Degree ( فوق لیسانس مدیریت ) 

مدرک MBA ( ارشد مدیریت اجرایی ) یک نوع از مدرک کارشناسی ارشد است.

که فرد در پایان دوره درجه علمی رسمی می‌گیرد. تمرکز دروس MBA برای مهارت کسب و کار است.

تلاش بر این است که مهارت عملی اساتید به دانشجو منتقل شود.

پس اساتید مدرسه کسب و کار باید حتما در حال کار در دنیای کسب و کار بوده و دستی بر آتش داشته باشند و نمی‌توانند صرفا مدرس دانشگاه، نویسنده کتاب یا سخنران باشند. این مدرک توسط بیزینس اسکول ( مدرسه کسب و کار ) صادر می‌شود.

مثل بیزینس اسکول لندن یا بیزینس اسکول هاروارد . مثل رشته مدیریت کسب و کار با گرایش مدیریت بازاریابی، مدیریت استراتژیک و مدیریت منابع انسانی.

مدرک ارشد مدیریت  Master’s Degree ( ارشد مدیریت ) یک مدرک عمومی‌تر است و که مفاهیم وسیع‌تری تمرکز نموده که گاه کاملا محض هستند و تحصیل در این مقطع 2 سال زمان نیاز دارد.

در مقطع ارشد مدیریت ( فوق لیسانس ) تلاش بر این است که دانش مدیریت اساتید به دانشجو منتقل شود.

شغل اصلی اساتید در دانشکده، استادی دانشگاه است و معمولا در کار اجرایی دائمی حضور ندارند و بیشتر زمان خود صرف تحقیق دانشگاهی و یا نوشتن کتاب و مقاله می‌نمایند.

در این مدرک توسط دانشکده‌های مدیریت در دانشگاه‌ها، صادر می‌شود. مثل دانشکده مدیریت دانشگاه تهران ، شریف  .. مثل رشته مدیریت بازرگانی ، مدیریت بیمه ، مدیریت شهری

دقت نمایید : ما چیزی در دنیا تحت عنوان رشته MBA با گرایش عمومی نداریم. اگر جایی با آن برخورد نمودید ، این همان Master’s Degree است.

 

تفاوت مدرک MBA با دوره MBA

همان‌طور که توضیح داده شد ، رشته MBA نیز در مقطع کارشناسی ارشد است و شما در زمان فارغ التحصیل شدن ، مدرک MBA دریافت خواهید نمود.

اما زمانی که از دوره MBA صحبت می‌شود این فقط یک مغلطه تجاری برای کسب درآمد و سوارشدن بر موج نیاز جامعه است.

کلمه Master به در اینجا فقط به فردی اطلاق می‌شود که در نظام آموزشی مشخص و مدون و زیر نظر یک پروفسور ( استاد ارشد ) ، نتایج تحقیقات خود بتواند نشان دهد و به یک درجه علمی رسمی نائل گردد.

پس دوره MBA به چه معناست ؟

دوره MBA یک بچه با دو سر است. ترجمه فارسی آن می‌شود ( دوره ارشد مدیریت MBA ) .

بگذارید بهتر توضیح دهم

دوره MBA یعنی بخشی از مفاهیم موجود در MBA را در یک مدت زمان بسیار کوتاه به شما می‌آموزند و از اینکه آیا میتوانید مشکل سازمانی را در نقش یک محقق خبره حل نمایید ، اطمینان حاصل نمی‌نمایند.

مثل مدارکی که “موسسات آموزش عالی آزاد” در ایران صادر مینمایند.

نکته :

1-  در پایان دوره MBA به شما گواهینامه Certificate می‌دهند .

2 – اما پس از فارغ‌التحصیلی شدن از رشته MBA یا Master’s Degree ، شما دارای یک جایگاه علمی معتبر و رسمی در محافل علمی هستید و مدرک Degree خواهید گرفت.

 

مدرک / Degree در MBA در رزومه شما یک مقطع تحصیلی است ( مخصوصا اگر می‌خواهید برای ویزا کار یا تحصیلی اقدام نمایید )  ، اما گواهینامه دوره MBA فقط یک برگه از یک موسسه خصوصی است که نشان می‌دهد شما یک ” گواهینامه آموزش آزاد علمی” دارید.

مانند گذراندن دوره نانوایی ، دوره تعمیرات موبایل در سازمان فنی و حرفه‌ای ایران .

البته حتی مدرک سازمان فنی حرفه‌ای ایران از این مدرک دوره MBA نیز در کشورهایی مانند استرالیا، کانادا ، آمریکا و انگلیس معتبرتر است.

از سوی دیگر اگر شما گواهینامه دوره MBA را دریافت نمایید ، آخرین مدرک تحصیلی شما همچنان همان مدرک لیسانس شماست و هیچ کجای دنیا، شما را به عنوان یک کارشناس ارشد قبول نخواهند داشت.

 

بازار کار رشته MBA

به شایعات پیرامون بازار کار رشته MBA در خارج از کشور پیرامون توجه نکنید. ایران وارد کننده مفاهیم مدیریت است. ما در دنیای مدیریت ، صاحب‌نظر و عقیده نبوده و همه‌چیز را وارد نموده و فقط ترجمه نموده‌ایم.

پس در دنیای غرب نیازی به دانش مدیریت یک ایرانی فارغ التحصیل از داخل ایران ندارند . در مدیریت کشور، چه گلی به سرخودمان در داخل زده‌ایم ؟

البته اگر فارغ‌التحصیل مدیریت از دانشگاهی در استرالیا ، نیوزیلند، ژاپن ، آمریکا یا کانادا باشید ، داستان کاملا متفاوت خواهد بود.

بازار کار داخلی برای رشته MBA برای کسی که تاکنون کار اجرایی نکرده است ، اصلا وجود ندارد.

رشته مدیریت MBA برای کسانی مناسب است که حداقل 5 سال سابقه کاری داشته و با کمک این رشته و مفاهیم به‌روز آن ( اگر به‌روز باشد ) بخواهد خود را ارتقاء دهد.

این را بیان ننمودیم که شما از گرفتن مدرک دوره MBA منصرف نماییم ، تنها به این علت بود که شما با چشم‌باز انتخاب نمایید و بدانید که مدرک دانشگاهی MBA و مدرک دوره MBA باهم بسیار فرق دارد.

تبلیغات همه واقعیات را به شما نمی‌گوید ؟

کاربرد رشته MBA فقط به دنیای تجارت خلاصه نمی‌شود. در شغل‌های دولتی و خدمات عمومی ، صنایع و ورزش ، …  نیز کاربرد می‌تواند داشته باشد.

از این رو است که رشته MBA دارای گرایش‌های بسیار است تا بتواند هرکجا نیاز به مدیریت وجود دارد ، آن را پوشش دهد.

گاه شرط پذیرش اولیه بیزینس اسکول این است که دانشجو برای اتمام تحصیل خود باید در یک شرکت یا سازمان برای 6 تا 12 ماه در ازای دریافت حقوق کارنماید.

این خود کمک می‌نماید که فرد حتی پیش از اتمام تحصیل ، جذب بازار کار شود.

 

دروس رشته مدیریت MBA

دروس رشته مدیریت MBA از عناوین کاربردی تشکیل شده است. به این معنا است که در رشته مدیریت ام.بی.ای ، تعریف و بسط مفاهیم بنیادی مدنظر نیست .

زیرا هر درس به تنهایی یک رشته تخصصی در دانشگاه دارد و جای تشریح آن در رشته مجزای دیگری است.

دروس مدنظر : حسابداری، اقتصاد، بازاریابی و مدیریت عملیات و همچنین برخی دروس انتخابی دیگر به دانشجویان MBA این اجازه را می‌دهد که زمینه علاقه فردی و تخصصی در این رشته جستجو نمایند.

برخی دروس نیز که جز عناصر درس‌های آکادمیک دانشگاهی نیست ، غالبا پوشش داده میشود :

آموزش زبان بدن ، آموزش فروش ، مدیریت فروش ، اصول و فنون مذاکره ، حقوق تجاری بین المللی ، خدمت به مشتری ، مهندسی فروش

کیفیت یک بیزینس اسکول به کیفیت دانشجویانی که جذب می‌نماید، بسیار وابسته است ، برای همین تجربه کاری قبل از شروع دوره MBA بسیار حائز اهمیت است. که البته شرایط جذب برای مقطع دکتری مدیریت کسب و کار DBA بسیار سخت و گاه وحشتناک می‌شود.

تمام مفاهیم اساسی و کاربردی مدیریت توسط اساتید دانشگاه‌های آمریکا و یا استادی که مقاله یا کتاب خود را به زبان انگلیسی منتشر نموده‌ایم ، تولیدشده‌اند .

در نتیجه زبان انگلیسی زبان اصلی رشته مدیریت است. با توجه به سرعت سریع تغییرات در دنیای مدیریت و کلا دنیای تجارت ، عملا فارغ‌التحصیل رشته MBA اگر به صورت کامل به زبان انگلیسی مسلط نباشد ، به جرئت می‌توان گفت که یک فرد کم‌سواد است و حتی به‌زودی علمش منسوخ می‌گردد.

 

نحوه پذیرش رشته MBA از بیزینسل اسکول

با توجه داشته باشید که برخی کشورها با ایرانیان ویزای دانشجویی برای رفتن به بیزینس اسکول‌ها را نمیدهند .

یعنی اگر از بیزینس اسکولی شما پذیرش تحصیلی بگیرید ، سفارت آن کشور به شما ویزا نمیدهد. یکی از این کشورها ، استرالیا است.

سفارت استرالیا ( برای ایرانیان ) فقط پذیرش از دانشگاه‌های دولتی و رسمی خود را قبول دارد ، حال آنکه برای اتباع سایر کشورها این قانون وجود ندارد.

چندین کشور چنین قانونی را برای ایرانیان دارد.به این نکته باید توجه نماید. اما از نظر پذیرش باید خاطر نشان نمایم که اغلب بیزینس اسکولهای مهم و با کیفیت جهان در پذیرش دانشجو بسیار سختگیرانه عمل مینمایند.

در خصوص شهریه نیز به صورت موردی ، از آنجا که انان از نظر مالی به دولت ها وابسته نیستند ، معمولا شهریه های بالایی دریافت مینمایند و استثنائا ممکن است 15% تا 20% مبلغ شهریه را بتوان به صورت کمک هزینه تحصیلی تخفیف گرفت.

 

ارزشیابی مدرک MBA

ارزشیابی مدرک ام.بی.ای را اصطلاح ( اعتبار سنجی Accreditation )  می‌نامند.

ارزشیابی بیزینس اسکول ها با سه استاندارد متفاوت صورت می‌پذیرد.  اعتباربخشی توسط سازمان معتبر یک روش خوب برای بررسی کیفیت یک مدرسه کسب و کار است.

سازمان‌های اعتباربخشی، استانداردهای کیفیت آموزش ، روش تدریس، دانشکده‌ها، خدمات و شرایط دانشجویان را در میان سایر موارد ارزیابی می‌نمایند.

سه اعتباردهنده مهم و اصلی بین‌المللی برای برنامه‌های MBA عبارت‌اند از:

AACSB ، AMBA و EQUIS؛ روش‌های آن‌ها برای شرایط منطقه‌ای متمرکز است .

توجه داشته باشید که یک بیزینس اسکول ممکن است توسط هیچ یک از سه سازمان اعتباربخشی را ارزیابی نشده باشند و توسط سایر موسسات ، واحدهای اعتباربخشی داخلی و سایر سازمان‌های بین‌المللی، مورد تأیید قرار گیرند.

مدرسه کسب و کار هرچه معتبر باشد ، شانس پیدا شدن کار بهتر و حقوق بالاتر برای شما بیشتر می‌شود.

مثلا فارغ‌التحصیل از دانشگاه مدیریت در مالزی در کشور استرالیا در سطح مدیران پایین شرکت حقوقی در حدود 80 تا 100 هزار دلار در سال دریافت می‌نماید ، درحالی‌که یک فارغ‌التحصیل از مدرسه کسب‌ و کاری از سیدنی در حقوقی 160 تا 220  هزار دلار در سال خواهد بود.

بیش از 90 مدرسه کسب و کار در سراسر جهان وجود دارد که توسط هر سه سازمان بین‌المللی اصلی AMBA، EQUIS و AACSB تأییدشده‌اند. این تمایز اغلب به عنوان “تاج سه گانه” نامیده می‌شود.

Association to Advance Collegiate Schools of Business  : AACSB

یک انجمن بین‌المللی است که دفتری در ایالات‌متحده و سنگاپور دارد. این سازمان برنامه‌های آموزشی مدرسه کسب ‌و کار را در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مورد ارزشیابی قرار می‌دهد.

این سازمان کار خود را از سال 1919 شروع نمود و اکنون در بیش از 51 کشور، مدارس کسب و کار را ارزیابی می‌نماید.

اعتباربخشی AACSB در ارزیابی “مأموریت مدرسه کسب و کار ، عملیات، مدارک تحصیلی ، کیفیت اساتید و میزان مشارکت در تحقیقات آنان، برنامه‌ها و سایر حوزه‌های مهم است” است.

مدارس کسب و کار هر پنج سال یک‌بار تجدید ارزیابی می‌شوند. در سال 2018 بیش از 800 مدرسه کسب و کار توسط AACSB ، اعتباربخشی شده‌اند که حدود 75% آن‌ها در ایالات‌متحده قرار داشتند.

کشورهای دیگری مانند بریتانیا، فرانسه و کانادا نیز بیشترین میزان دریافت این اعتبار سنجی را پس از آمریکا داشته‌اند.

List of AACSB-accredited business schools

List of AACSB-accredited Online MBA programs

 Association of MBAs : AMBA 

انجمن  MBAها از اوایل دهه 1980 در لندن مستقر است، تاکنون در 70 کشور ، بیزینس اسکوهای متفاوتی را تأیید نموده است.

حدود 50% از اعتباربخشی‌های این موسسه در اروپا یا انگلستان بود در حدود 33% در آمریکای لاتین و آسیا 33 تنها دو درصد آن‌ها در آمریکای شمالی قرار داشته‌اند.

AMBA علاوه بر ارزیابی مدرک کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار MBA به بررسی دکتر مدیریت کسب و کار DBA و کارشناسی ارشد مدیریت و کسب و کار MBM می‌پردازد.

کیفیت استراتژی، مأموریت، هیئت علمی، دانشجویان، برنامه درسی و ارزیابی مدرسه کسب‌ و کار را مدنظر دارد.

به عنوان مثال، با استانداردهای AMBA ، دانشجویان پذیرفته شده باید حداقل سه سال تجربه کاری داشته باشند.

سه‌چهارم اساتید دانشکده مدرسه کسب و کار باید دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری در رشته مربوطه باشند.

List of AMBA-accredited business schools

 

 The European Quality Improvement System : EQUIS

سیستم بهبود کیفیت اروپا (EQUIS) توسط شبکه مدیریت توسعه EFMD مستقر در بروکسل اداره می‌شود.

EFMD تعدادی وسیعی از خدمات اعتبارسنجی را انجام می‌دهد، اما EQUIS بر روی موسساتی که برنامه‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری مدیریت کسب و کار را ارائه می‌نماید، تمرکز دارد.

ارزیابی EQUIS بر مدیر دانشگاه، استراتژی، برنامه‌ها، دانش آموزان، استادان، تحقیق و توسعه، آموزش اجرایی، مشارکت در جامعه، منابع و مدیریت، بین‌المللی سازی و ارتباطات با شرکت‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

بیشتر از بیش از 176 مدرسه کسب‌ و کار مورد تایید EQUIS در اروپا یا انگلستان واقع شده است.

تنها سه مدرسه کسب و کار ایالات‌متحده مجوز اعتبار EQUIS کسب کرده‌اند.

کشورهایی که بیشترین مدارس کسب و کار معتبر EQUIS را دارند، شامل انگلستان (26)، فرانسه (20) و چین (22) هستند.

 

List of EQUIS-accredited business schools

 شرایط مدیریت کسب و کار MBA

مدیریت کسب و کار MBA در حال حاضر یکی از  محبوب‌ترین مدارک حرفه‌ای در جهان است. در حال حاضر در حدود 2500 مرکز ارائه برنامه MBA در جهان وجود دارد که غالبا به زبان انگلیسی برگزار می‌شوند.

برای اولین بار توسط دانشگاه‌ها در طی قرن 20 ارائه شده است و در طی زمان ، تقاضا برای آن کاهش نیافته است.

درحالی‌که MBA دو ساله سنتی ، به ویژه در ایالات‌متحده، همچنان رایج است، دوره‌های  MBA یک‌ساله به طور فزاینده‌ای محبوب شده‌اند. MBA پارت تایم و آنلاین نیز به طور گسترده‌ای برای حرفه‌ای‌هایی که تمایل ندارند یا قادر به گرفتن مدرک MBA دو ساله تمام‌وقت نیستند، در دسترس هستند.

مدیریت اجرایی :

EMBA Executive MBA برنامه‌ای آموزشی نیمه‌وقت  / پارت تایم است که افرادی را مورد هدف قرار می‌دهد که دارای تجربیات اجرایی زیادی هستند و زمان کافی برای حضور در MBA دوساله را ندارند.

 

گرایش‌های MBA

گرایش های MBA در طول زمان بسیار بسط پیدا نموده‌اند .

می‌شود گفت که گرایش‌های MBA بر اساس نیاز روز و حوزه‌های متفاوت مدیریت به وجود آمده‌اند.

در این خصوص سوالاتی بسیاری از ما پرسیده می‌شود :

• کدام گرایش MBA بهتر است ؟

• بهترین گرایش MBA چیست ؟

اول باید در خصوص انواع گرایش MBA توضیح دهیم .

همه این گرایش‌ها یک ریشه واحد دارند و آن مفاهیم مدیریتی است ، با این تفاوت که در هر یک از این گرایش‌ها یک عنوان درسی از غلظت بیشتر و تمرکز بالاتری برخوردار است که این شاخه آن نوع MBA است. محبوب‌ترین گرایش MBA شامل :

• مدیریت حسابداری
• مدیریت مدیریت کسب و کار
• مدیریت تجارت الکترونیک
• مدیریت اقتصاد
• مدیریت کارآفرینی
• مدیریت دارایی، مالیه، سرمایه‌گذاری
• مدیریت جهانی
• مدیریت منابع انسانی
• مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی
• مدیریت بازاریابی
• مدیریت عملیات و فرایند
• مدیریت استراتژیک
• مدیریت ریسک
• مدیریت فناوری
• مدیریت جهانگردی
• مدیریت بازرگانی
• مدیریت استراتژیک
• مدیریت برند
• مدیریت بیمه

اگر بپرسید که بهترین گرایش MBA چیست باید گفت همه. زیرا هر کدام از آن‌ها کاربرد خود را دارند.

شاید باید بپرسید : با توجه به علاقه من به شغل X شما کدام نوع از انواع گرایش مدیریت کسب و کار را با من پیشنهاد می‌نمایید.

 

حقوق فارغ التحصیل رشته MBA

تقاضا برای مدرک MBA بالاست.

در سال 2015 شورای پذیرش ارشد مدیریت GMAC گزارش نموده است که 75% از کارفرمایان مورد مطالعه تمایل به استخدام افراد دارای مدرک MBA هستند ، در سال 2016 همین شورا این عدد را در حدود 85% گزارش نموده است.

در این لیست متوسط حقوق سالانه فارغ‌التحصیلان رشته MBA آورده شده.

• مدیر فناوری اطلاعات : 151.000  دلار
• مدیر سیستم‌های اطلاعاتی : 136.000  دلار
• مدیر مالی : 122.000  دلار
• مدیر خدمات درمانی : 97.000  دلار
• مشاور مدیریت : 82.000  دلار
• مدیر فن آوری اطلاعات : 135.000  دلار
• مدیر سرمایه گذاری : 121.000  دلار
• مدیر بازاریابی : 127.000  دلار
• مدیر فروش : 117.000  دلار

 

انواع MBA

میتوان گفت که بین تمام انواع MBA ذکر شده در لیست پایین ، Global MBA ( به صورت Degree و نه Certificate )  از ارزش و اعتبار بالاتری برخورد دار است زیرا پذیرش در آن بسیار سخت تر از سایرین است و از سوی دیگر تعداد بیزینس اسکول‌ هایی که می توانند Degree بدهند ، بسیار کم هستند. در خصوص DBA نیز دقیقا همین حکم جاری است.

9 خرداد 1401